Czym są tłuszcze trans i jak wpływają na zdrowie?

2025-02-12

Tłuszcze trans to jedne z najbardziej szkodliwych składników diety, które mają udowodniony negatywny wpływ na zdrowie. Występują głównie w produktach wysoko przetworzonych i mogą prowadzić do poważnych chorób, szczególnie u mężczyzn. W artykule wyjaśniamy, czym są tłuszcze trans, gdzie można je znaleźć i jakie konsekwencje zdrowotne niesie ich spożywanie.

Co to są tłuszcze trans?

Tłuszcze trans to rodzaj tłuszczów nienasyconych, które powstają w wyniku przemysłowego uwodornienia olejów roślinnych. Proces ten ma na celu przedłużenie trwałości produktów spożywczych i poprawienie ich konsystencji. Wyróżniamy:

• Naturalne tłuszcze trans – występują w niewielkich ilościach w produktach mlecznych i mięsie przeżuwaczy, np. wołowinie.
• Przemysłowe tłuszcze trans – powstają w procesie częściowego utwardzania olejów roślinnych i są obecne w margarynach, fast foodach oraz wypiekach.

To właśnie tłuszcze trans pochodzenia przemysłowego stanowią największe zagrożenie dla zdrowia człowieka.

W jakich produktach występują tłuszcze trans?

Największe ilości tłuszczów trans znajdują się w produktach wysokoprzetworzonych, które są powszechnie dostępne w sklepach i restauracjach typu fast food. Do głównych źródeł tłuszczów trans należą:

• Fast foody – frytki, burgery, smażone kurczaki.
• Margaryny i tłuszcze cukiernicze.
• Ciastka, herbatniki, pączki i inne wypieki.
• Chipsy i inne przekąski smażone w głębokim tłuszczu.
• Mrożone pizze i gotowe dania instant.

Warto czytać etykiety produktów spożywczych i unikać tych, które zawierają „częściowo utwardzone oleje roślinne”.

Dlaczego tłuszcze trans są szkodliwe?

Tłuszcze trans mają bardzo niekorzystny wpływ na organizm człowieka. Ich spożycie prowadzi do zwiększenia poziomu złego cholesterolu LDL, jednocześnie obniżając poziom dobrego cholesterolu HDL. To z kolei zwiększa ryzyko miażdżycy, chorób serca i udarów mózgu.

Dodatkowo tłuszcze trans przyczyniają się do wzrostu stanów zapalnych w organizmie, co może prowadzić do insulinooporności, otyłości i cukrzycy typu 2.

Krótko- i długoterminowy wpływ na zdrowie

Skutki krótkoterminowe

Spożywanie tłuszczów trans w krótkim czasie może prowadzić do:

• Podwyższonego poziomu cholesterolu LDL.
• Pogorszenia funkcji naczyń krwionośnych.
• Wzrostu stanów zapalnych w organizmie.
• Gorszej tolerancji glukozy.

Skutki długoterminowe

Regularne spożywanie tłuszczów trans zwiększa ryzyko:

• Chorób sercowo-naczyniowych, w tym zawału serca i udaru.
• Otyłości i zespołu metabolicznego.
• Cukrzycy typu 2.
• Nowotworów, w tym raka jelita grubego i prostaty.
• Chorób neurodegeneracyjnych, takich jak choroba Alzheimera.

Wpływ tłuszczów trans na zdrowie mężczyzn

Mężczyźni są szczególnie narażeni na negatywne skutki spożywania tłuszczów trans. Badania sugerują, że ich nadmiar prowadzi do:

• Obniżenia poziomu testosteronu, co może wpływać na libido i płodność.
• Wzrostu ryzyka chorób serca – mężczyźni częściej niż kobiety cierpią na choroby wieńcowe.
• Pogorszenia kondycji psychicznej – tłuszcze trans mogą zwiększać ryzyko depresji.
• Zwiększenia odkładania się tkanki tłuszczowej w okolicach brzucha, co wiąże się z większym ryzykiem cukrzycy.

Dlatego warto ograniczyć spożycie przetworzonych produktów i postawić na dietę bogatą w zdrowe tłuszcze, takie jak te zawarte w oliwie z oliwek, orzechach czy awokado.

Podsumowanie

• Tłuszcze trans to szkodliwe tłuszcze powstające głównie w wyniku przemysłowego utwardzania olejów.
• Najwięcej tłuszczów trans znajduje się w fast foodach, margarynach, wypiekach i gotowych daniach.
• Negatywnie wpływają na zdrowie, zwiększając ryzyko chorób serca, cukrzycy i nowotworów.
• Mężczyźni są szczególnie narażeni na ich skutki – mogą wpływać na poziom testosteronu i zdrowie serca.
• Najlepszym sposobem na ochronę zdrowia jest unikanie tłuszczów trans i wybór naturalnych, zdrowych źródeł tłuszczu.

Źródła naukowe

• Mozaffarian, D., Katan, M. B., Ascherio, A., Stampfer, M. J., & Willett, W. C. (2006). Trans fatty acids and cardiovascular disease. New England Journal of Medicine, 354(15), 1601-1613.
• De Souza, R. J., Mente, A., Maroleanu, A., Cozma, A. I., Ha, V., Kishibe, T., … & Anand, S. S. (2015). Intake of saturated and trans unsaturated fatty acids and risk of all-cause mortality, cardiovascular disease, and diabetes: systematic review and meta-analysis. BMJ, 351, h3978.